با گسترش برق‌آسای هوش مصنوعی، هشدارها درباره پیامدهای این فناوری بر مشاغل، اطلاعات و ساختارهای اجتماعی روز به روز بلندتر می‌شود. در این میان، رئیس نهاد فناوری سازمان ملل با زنگ خطری جدی خواستار هماهنگی جهانی در تنظیم مقررات هوش مصنوعی شده است؛ مسئله‌ای که می‌تواند سرنوشت آینده بشر را رقم بزند.
درحالی‌که قدرت‌های بزرگی مانند آمریکا، چین و اتحادیه اروپا مسیرهای متفاوتی را در پیش گرفته‌اند، سازمان ملل نسبت به پراکندگی سیاست‌ها هشدار می‌دهد. غیبت یک چارچوب واحد بین‌المللی می‌تواند شکاف‌ها و نابرابری‌های خطرناکی ایجاد کند؛ به‌ویژه در کشورهایی که هنوز هیچ استراتژی مدونی برای هوش مصنوعی ندارند.
خطر پراکندگی مقررات هوش مصنوعی در سطح جهانی
دورین بوگدان-مارتین، رئیس اتحادیه بین‌المللی مخابرات (ITU)، وابسته به سازمان ملل، تأکید کرد که نبود هماهنگی جهانی در تدوین قوانین مرتبط با هوش مصنوعی می‌تواند پیامدهایی سنگین در پی داشته باشد. به باور او، بدون یک رویکرد سراسری، دنیا با خطراتی همچون تشدید نابرابری‌ها و بی‌ثباتی اجتماعی مواجه خواهد شد.
وی همچنین خاطرنشان کرد که هدف نهایی این نهاد، بهره‌مندی همگانی از مزایای هوش مصنوعی است، اما این هدف تنها در سایه یک چارچوب منسجم جهانی قابل تحقق خواهد بود.
استراتژی تهاجمی آمریکا و چالش‌های آن
در حالی که سازمان ملل بر لزوم قانون‌گذاری تأکید دارد، ایالات متحده با رونمایی از استراتژی جدید خود مسیر متفاوتی را انتخاب کرده است. این طرح، که توسط دولت ترامپ معرفی شده، بر حذف مقررات محدودکننده در بخش خصوصی تأکید دارد تا رقابت با چین در عرصه هوش مصنوعی شدت گیرد.
در این برنامه بیش از ۹۰ پیشنهاد برای تسهیل توسعه فناوری ارائه شده و تمرکز اصلی آن، کاستن از موانع بروکراتیک است. با این حال، این رویکرد حداقلی از نظر برخی کارشناسان ممکن است منجر به بی‌ثباتی و سوءاستفاده‌های فناوری شود.
چین خواستار تأسیس نهاد جهانی برای هوش مصنوعی
همزمان با اقدامات آمریکا، چین نیز موضعی مشخص اتخاذ کرده و خواستار تدوین مقررات جهانی و تأسیس یک سازمان بین‌المللی برای نظارت بر هوش مصنوعی شده است. پکن تلاش دارد از منظر تنظیم‌گری نیز جایگاه جهانی خود را تثبیت کند و بازیگر اصلی در تعیین قواعد این فناوری نوظهور باشد.
این پیشنهاد با استقبال برخی کشورها مواجه شده اما همچنان در مرحله رایزنی و بررسی قرار دارد.
خلا سیاست‌گذاری برای هوش مصنوعی در اکثر کشورها
بوگدان-مارتین با ابراز نگرانی از وضعیت فعلی خاطرنشان کرد که ۸۵ درصد کشورهای جهان هنوز فاقد استراتژی مشخص برای مدیریت هوش مصنوعی هستند. این موضوع، خطر ناهماهنگی و وابستگی فناوری را به شدت افزایش می‌دهد و ممکن است کشورها را به مصرف‌کننده صرف سیاست‌های قدرت‌های بزرگ تبدیل کند.
ضرورت گفت‌وگوی میان‌رویکردی
رئیس ITU معتقد است اکنون زمان آن رسیده که سه قطب اصلی سیاست‌گذاری در جهان—چین، آمریکا و اتحادیه اروپا—به‌جای رقابت صرف، وارد تعامل و گفت‌وگوی سازنده شوند. وی تاکید کرد که آینده‌ای پایدار در گرو همگرایی و تبادل دیدگاه‌های قانونی، اخلاقی و فناوری است.
جهان به نقطه عطفی در مسیر رشد هوش مصنوعی رسیده است؛ جایی که رشد فناوری از توان تنظیم‌گری پیشی گرفته و چالش‌های فزاینده‌ای را پیش‌روی دولت‌ها و جوامع گذاشته است. رویکرد متضاد چین و آمریکا نه‌تنها خطر شکل‌گیری دو قطب متضاد در قانون‌گذاری را افزایش داده، بلکه موجب عقب‌ماندگی اکثریت کشورها در این عرصه شده است.
با توجه به سهم بالای این فناوری در آینده اقتصاد، سیاست و امنیت، پیش‌بینی می‌شود در ماه‌های آینده تلاش‌های فشرده‌تری برای شکل‌گیری یک چارچوب بین‌المللی آغاز شود. اگر این روند به نتیجه نرسد، جهان ممکن است با یک “وحشی‌گری فناورانه” مواجه شود که هیچ چارچوب اخلاقی یا قانونی بر آن حاکم نیست.
جمع‌بندی
سازمان ملل متحد در واکنش به رویکردهای متضاد قدرت‌های جهانی در قبال هوش مصنوعی، خواستار تدوین مقرراتی هماهنگ، جامع و جهانی شده است. این هشدار جدی در بحبوحه رقابت استراتژیک میان آمریکا و چین بیان شد، درحالی‌که اکثر کشورها هنوز برای مدیریت هوش مصنوعی برنامه مشخصی ندارند. به نظر می‌رسد آینده این فناوری به‌سرعت در حال شکل‌گیری است، و نبود یک مسیر مشترک می‌تواند به جای فرصت، تهدیدی بزرگ برای بشریت باشد.
