در دنیای پرسرعت فناوری، OpenAI بار دیگر مرزهای قابلیت‌های هوش مصنوعی را جابه‌جا کرده و از ویژگی جدیدی تحت عنوان “تحقیقات عمیق” (Deep Research) در پلتفرم ChatGPT پرده برداشته است. این ویژگی به‌طور خاص برای افرادی طراحی شده که نیاز به انجام تحقیقات پیچیده و دقیق در حوزه‌هایی مانند علوم، مهندسی، سیاست و امور مالی دارند. همچنین، برای کاربرانی که قصد خرید کالاهایی مانند خودرو، لوازم خانگی و مبلمان را دارند و نیاز به بررسی جامع دارند، می‌تواند ابزاری ارزشمند باشد.
تحولی نوین در روش‌های تحقیقاتی
برخلاف قابلیت‌های رایج چت‌بات‌های هوش مصنوعی که به ارائه پاسخ‌های سریع و خلاصه محدود می‌شود، قابلیت تحقیقات عمیق ChatGPT برای تحلیل داده‌های گسترده و چندمنبعی طراحی شده است. کاربران می‌توانند این ویژگی را در بخش Composer انتخاب کرده و با ارسال پرسش‌های خود همراه با فایل‌ها یا صفحات گسترده، پاسخ‌های مستند و جامع دریافت کنند. این فرآیند ممکن است بین ۵ تا ۳۰ دقیقه طول بکشد، و کاربران پس از اتمام جستجو، از طریق نوتیفیکیشن مطلع خواهند شد.
در حال حاضر، پاسخ‌های ارائه‌شده توسط تحقیقات عمیق ChatGPT تنها به‌صورت متنی است. اما OpenAI وعده داده که در آینده نزدیک امکان افزودن تصاویر، نمودارها و تحلیل‌های تصویری نیز فراهم خواهد شد. همچنین، قابلیت اتصال به منابع داده‌ای تخصصی و اشتراکی از دیگر برنامه‌های توسعه این ویژگی است.
چالش‌های اعتبارسنجی و دقت اطلاعات
یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های مرتبط با تحقیقات مبتنی بر هوش مصنوعی، مسئله دقت و قابلیت اطمینان اطلاعات است. اگرچه OpenAI اعلام کرده که تمامی خروجی‌های تحقیقات عمیق مستند و دارای ارجاعات دقیق خواهند بود، اما سابقه خطاهای مشابه در ابزارهای هوش مصنوعی همچنان نگرانی‌هایی را ایجاد می‌کند. به‌ویژه، نتایج موتور جستجوی ChatGPT در برخی موارد ضعیف‌تر از گوگل ارزیابی شده است، که این مسئله می‌تواند در تحقیقات حساس مشکلاتی ایجاد کند.
برای افزایش دقت، OpenAI از نسخه ویژه‌ای از مدل استدلالی جدید خود با نام “o3” استفاده کرده است. این مدل با استفاده از یادگیری تقویتی بر پایه مرورگر و ابزار Python، قادر است به‌طور پویا به تحلیل متون، تصاویر و اسناد PDF بپردازد و حتی بر اساس داده‌های جدید، مسیر تحقیقات خود را تغییر دهد. علاوه بر این، امکان جستجو در فایل‌های آپلودشده توسط کاربران و ارائه تحلیل‌های گرافیکی و بصری نیز در این مدل بهبود یافته است.
تست‌های ارزیابی و مقایسه با سایر مدل‌ها
OpenAI برای ارزیابی قابلیت تحقیقات عمیق ChatGPT، آن را با آزمونی به نام “آخرین آزمون بشریت” (Humanity’s Last Exam) سنجیده است. این آزمون شامل بیش از ۳۰۰۰ سوال سطح کارشناسی ارشد در حوزه‌های مختلف علمی است. مدل “o3” که قدرت‌بخش تحقیقات عمیق است، به دقت ۲۶.۶ درصدی در این آزمون دست یافته است، که گرچه در نگاه اول پایین به‌نظر می‌رسد، اما نسبت به مدل‌های رقیب نظیر Gemini Thinking (۶.۲ درصد)، Grok-2 (۳.۸ درصد) و حتی مدل GPT-4o خود OpenAI (۳.۳ درصد) عملکرد بهتری داشته است.
با این حال، OpenAI اذعان دارد که تحقیقات عمیق ChatGPT همچنان دارای محدودیت‌هایی است. از جمله اینکه ممکن است در تشخیص اطلاعات معتبر از شایعات دچار اشتباه شود، یا در برخی موارد، عدم قطعیت خود را به‌درستی بیان نکند. همچنین، امکان بروز اشتباهات در فرمت‌بندی گزارش‌ها و ارجاعات نیز وجود دارد.
چشم‌انداز آینده تحقیقات مبتنی بر هوش مصنوعی
با ورود فناوری‌های جدید مانند تحقیقات عمیق ChatGPT، پرسش‌های مهمی در مورد تأثیر هوش مصنوعی بر روش‌های سنتی تحقیقاتی مطرح می‌شود. آیا کاربران حاضر خواهند بود تا صحت اطلاعات ارائه‌شده را به‌طور مستقل بررسی کنند یا به سادگی از پاسخ‌های این مدل به‌عنوان نتیجه‌ای نهایی استفاده خواهند کرد؟
از سوی دیگر، رقابت در این حوزه شدت گرفته است. جالب است بدانید که گوگل نیز کمتر از دو ماه پیش، ویژگی مشابهی را با همین نام معرفی کرده بود. این همزمانی نشان‌دهنده اهمیت روزافزون هوش مصنوعی در فرآیندهای تحقیقاتی و نیاز به راهکارهای نوین برای تجزیه‌وتحلیل داده‌های پیچیده است.
در نهایت، موفقیت یا شکست این قابلیت جدید به میزان اعتماد کاربران و دقت اطلاعات بستگی دارد. در حالی که OpenAI تلاش کرده است با ارائه مستندات و ارجاعات دقیق، اطمینان بیشتری به کاربران بدهد، همچنان چالش‌های اعتبارسنجی، امکان بروز خطا و نحوه تعامل کاربران با این ابزار، عواملی تعیین‌کننده در پذیرش عمومی آن خواهند بود.
