این روزها، نامی که همه درباره‌اش صحبت می‌کنند، DeepSeek است؛ چت‌باتی که توانسته است با صعود به صدر جدول دانلودهای اپ استور و گوگل پلی، نگاه‌های جهانی را به خود جلب کند. اما راز موفقیت سریع این هوش مصنوعی چیست؟
DeepSeek از کجا آمده و چگونه به این نقطه رسیده است؟
DeepSeek، محصولی از یک آزمایشگاه تحقیقاتی در چین، توانسته است با استفاده از تکنیک‌های پردازشی کارآمد، توجه وال‌استریت و کارشناسان فناوری را به خود جلب کند. برخی معتقدند که این پیشرفت می‌تواند جایگاه آمریکا را در رقابت جهانی هوش مصنوعی به چالش بکشد و حتی بر تقاضا برای تراشه‌های پردازشی تأثیر بگذارد. اما داستان DeepSeek تنها به اینجا ختم نمی‌شود.
پیشینه DeepSeek ریشه‌های یک غول نوظهور
DeepSeek توسط شرکت High-Flyer Capital Management، یک صندوق سرمایه‌گذاری کمی در چین، تأسیس شد. این صندوق، که توسط لیانگ ونفنگ در سال ۲۰۱۵ بنیان‌گذاری شد، از هوش مصنوعی برای تحلیل داده‌های مالی استفاده می‌کند. در سال ۲۰۲۳، High-Flyer تصمیم گرفت تا آزمایشگاهی مستقل برای توسعه‌ی ابزارهای هوش مصنوعی تأسیس کند که در نهایت به DeepSeek تبدیل شد.
از همان ابتدا، این شرکت به سرمایه‌گذاری در مراکز داده‌ی اختصاصی برای آموزش مدل‌های خود پرداخت. با این حال، محدودیت‌های صادراتی آمریکا بر سخت‌افزارهای پردازشی باعث شد که DeepSeek مجبور شود از نسخه‌های ضعیف‌تر تراشه‌های انویدیا، مانند H800، استفاده کند.
مدل‌های قدرتمند DeepSeek
اولین مدل‌های DeepSeek در نوامبر ۲۰۲۳ معرفی شدند، اما انتشار نسخه‌ی DeepSeek-V2 در بهار سال بعد، توجه گسترده‌ای را به خود جلب کرد. این مدل نه‌تنها عملکرد چشمگیری در معیارهای مختلف داشت، بلکه از نظر هزینه‌ی پردازشی نیز نسبت به رقبا برتری یافت. این موضوع باعث شد که شرکت‌های بزرگی مانند بایت‌دنس و علی‌بابا قیمت خدمات خود را کاهش دهند و برخی مدل‌هایشان را رایگان کنند.
در دسامبر ۲۰۲۴، نسخه‌ی DeepSeek-V3 معرفی شد که طبق آزمایش‌های داخلی، حتی از مدل‌های مطرحی مانند Llama متا و GPT-4o شرکت OpenAI نیز عملکرد بهتری داشت. مدل R1 این شرکت، که در ژانویه عرضه شد، به‌عنوان یک مدل استدلالی، قادر به بررسی و صحت‌سنجی پاسخ‌های خود است و در حوزه‌هایی مانند فیزیک و ریاضیات دقت بالاتری ارائه می‌دهد.
چالش‌ها و محدودیت‌های DeepSeek
علی‌رغم موفقیت‌های فنی، مدل‌های DeepSeek تحت نظارت دولت چین قرار دارند و باید با ارزش‌های حاکم این کشور همخوانی داشته باشند. برای مثال، این چت‌بات به سؤالاتی درباره‌ی موضوعاتی مانند میدان تیان‌آنمن یا استقلال تایوان پاسخ نمی‌دهد.
یک مدل کسب‌وکار مبهم
یکی از معماهای بزرگ درباره‌ی DeepSeek، مدل کسب‌وکار آن است. این شرکت محصولات خود را با قیمتی بسیار پایین‌تر از رقبا عرضه می‌کند و برخی از آن‌ها را حتی رایگان ارائه می‌دهد. همچنین، علی‌رغم علاقه‌ی شدید سرمایه‌گذاران، DeepSeek تاکنون از پذیرش سرمایه‌ی خارجی خودداری کرده است. این موضوع باعث شده که برخی تحلیلگران به صحت ادعاهای این شرکت درباره‌ی کارایی اقتصادی‌اش تردید کنند.
با این حال، DeepSeek توانسته است توسعه‌دهندگان بسیاری را به سمت خود جذب کند. بر اساس گزارش‌ها، بیش از ۵۰۰ مدل مشتق‌شده از DeepSeek R1 روی پلتفرم Hugging Face منتشر شده و مجموعاً بیش از ۲.۵ میلیون بار دانلود شده‌اند.
واکنش‌های جهانی نسبت به دیپ سیک، از تحسین تا تحریم
موفقیت DeepSeek واکنش‌های متعددی را در سطح جهانی به دنبال داشته است. برخی از آن به‌عنوان یک تحول اساسی در دنیای هوش مصنوعی یاد می‌کنند، در حالی که برخی دیگر آن را بیش از حد بزرگ‌نمایی‌شده می‌دانند. در ژانویه، خبرهایی منتشر شد که DeepSeek یکی از عوامل سقوط ۱۸ درصدی سهام انویدیا بوده است.
در مقابل، برخی دولت‌ها و شرکت‌ها اقدام به محدودسازی DeepSeek کرده‌اند. در مارس ۲۰۲۵، وزارت بازرگانی آمریکا اعلام کرد که این چت‌بات در دستگاه‌های دولتی ممنوع خواهد شد. نیویورک و کره جنوبی نیز اقدام مشابهی انجام داده‌اند. از سوی دیگر، مایکروسافت اعلام کرد که DeepSeek را به خدمات Azure AI Foundry خود اضافه کرده است.
آینده‌ی DeepSeek و فرصت‌ها و تهدیدها
آینده‌ی DeepSeek در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. از یک سو، این شرکت به توسعه‌ی مدل‌های قوی‌تر ادامه خواهد داد. اما از سوی دیگر، فشارهای بین‌المللی علیه آن در حال افزایش است. در حالی که برخی شرکت‌ها مانند مایکروسافت از این فناوری استقبال می‌کنند، دیگران مانند OpenAI خواستار ممنوعیت آن شده‌اند.
آنچه مسلم است، DeepSeek به‌عنوان یک بازیگر جدید در دنیای هوش مصنوعی، تأثیرات گسترده‌ای بر رقابت‌های فناورانه خواهد داشت. آیا این شرکت می‌تواند به جایگاه خود در بازار جهانی تثبیت کند یا با محدودیت‌های بین‌المللی روبه‌رو خواهد شد؟ آینده، پاسخ این پرسش را مشخص خواهد کرد.
