وقتی هوش مصنوعی برای نخستین‌بار در قالب چت‌بات‌هایی چون ChatGPT به عموم معرفی شد، بیم و امیدی همراه با آن شکل گرفت؛ آیا ماشین‌ها قرار است جای انسان‌ها را بگیرند؟ حالا داده‌ها می‌گویند آن آینده‌ی دور، دیگر چندان دور نیست.
بازار کار جهانی با چالش تازه‌ای روبه‌رو شده: نیرویی غیرانسانی، سریع، ارزان و بی‌وقفه که نه خواب می‌خواهد و نه حقوق. پژوهش‌های تازه نشان می‌دهند که تأثیر هوش مصنوعی بر ساختار مشاغل، دیگر صرفاً یک پیش‌بینی آینده‌نگرانه نیست، بلکه واقعیتی است که آگهی‌های استخدامی هم آن را تأیید می‌کنند.
کاهش تدریجی فرصت‌های شغلی در سایه‌ی هوش مصنوعی
براساس گزارشی که وب‌سایت Business Insider منتشر کرده، به نظر می‌رسد شرکت‌های زیادی در حال تجدیدنظر در سیاست‌های استخدامی خود هستند. اطلاعات تجزیه‌وتحلیل‌شده توسط تیم تحقیقاتی Revelio Labs از کاهش ۱۹ درصدی آگهی‌های استخدامی در حوزه‌هایی حکایت دارد که قابلیت انجام آن‌ها توسط هوش مصنوعی وجود دارد. این داده‌ها با بررسی حجم عظیمی از اطلاعات بازار کار در طول سه سال گذشته به‌دست آمده‌اند و نشان می‌دهند که شرکت‌ها کم‌کم در حال جایگزینی کارمندان انسانی با راه‌حل‌های مبتنی بر هوش مصنوعی هستند.
این روند از سال ۲۰۲۲، زمانی که OpenAI نسخه عمومی ChatGPT را عرضه کرد، شدت گرفت و از همان زمان، فرصت‌های شغلی برای برخی موقعیت‌ها به‌ویژه در زمینه‌های فناورانه کاهش یافت. بر پایه تحلیل‌های این گزارش، رکود استخدام بیشتر در مشاغلی دیده شده که هوش مصنوعی می‌تواند بخش زیادی از وظایف آن‌ها را انجام دهد.
کدام مشاغل بیشتر در معرض خطر هستند؟
کارشناسان Revelio Labs مشاغل را بر اساس میزان تأثیرپذیری از هوش مصنوعی به سه دسته اصلی تقسیم کرده‌اند:
-
مشاغل با بیشترین تأثیرپذیری
این گروه شامل موقعیت‌هایی می‌شود که بیشترین وظایف آن‌ها قابلیت اتوماسیون توسط هوش مصنوعی را دارند. به‌عنوان نمونه می‌توان به مدیران پایگاه داده، متخصصان IT، تحلیل‌گران امنیت سایبری و مهندسان داده اشاره کرد. -
مشاغل با کمترین تأثیرپذیری
در این دسته، مشاغل عمدتاً یدی قرار می‌گیرند که نیازمند تعامل انسانی یا فعالیت‌های فیزیکی هستند. از جمله مدیران رستوران، سرکارگران کارگاه‌ها و مکانیک‌ها. -
مشاغل با تأثیرپذیری متوسط
این موقعیت‌ها در میانه‌ی طیف قرار دارند و برخی از وظایف‌شان توسط هوش مصنوعی قابل انجام است، اما نه به‌طور کامل.
سیاست‌های جدید مدیران بزرگ فناوری در قبال هوش مصنوعی
تأثیر روزافزون هوش مصنوعی بر ساختار شغلی، مدیران شرکت‌های بزرگ را نیز به واکنش واداشته است. توبیاس لوتکه، مدیرعامل Shopify، در سیاستی جدید اعلام کرده پیش از هرگونه استخدام جدید، مدیران باید اثبات کنند که آن وظیفه قابل جایگزینی با هوش مصنوعی نیست. این رویکرد نشانه‌ای از جدی شدن بهره‌گیری از فناوری به‌جای منابع انسانی است.
از سوی دیگر، لوییس فون آن، مدیرعامل Duolingo، پا را فراتر گذاشته و نه‌تنها سیاستی مشابه اتخاذ کرده، بلکه اعلام کرده به‌زودی پیمانکاران فعلی این شرکت با سیستم‌های مبتنی بر هوش مصنوعی جایگزین خواهند شد. این حرکت‌ها تصویری روشن از تغییر نگرش شرکت‌ها به مفهوم نیروی کار ارائه می‌دهند.
چالش‌ها و چشم‌انداز یک تحول اجتناب‌ناپذیر
اگرچه داده‌ها از کاهش فرصت‌های شغلی به‌واسطه هوش مصنوعی حکایت دارند، اما نکته‌ای که محققان Revelio Labs تأکید می‌کنند، این است که هنوز نمی‌توان با قاطعیت گفت که این مسیر بهینه و پایدار خواهد بود. هنوز مشخص نیست آیا هوش مصنوعی در انجام واقعی وظایف به اندازه انسان کارآمد است یا خیر. احتمال دارد در آینده، شرکت‌ها متوجه شوند برخی مشاغل را نمی‌توان به‌طور کامل جایگزین کرد.
از سوی دیگر، اتوماسیون گسترده می‌تواند بهره‌وری و سرعت را بالا ببرد، اما همراه با آن، چالش‌هایی چون بیکاری، کاهش تنوع انسانی در محیط کار و مشکلات اخلاقی نیز مطرح است. نظام‌های حقوقی و سیاست‌گذاری جهانی باید سریع‌تر از همیشه برای ایجاد توازن میان نوآوری و عدالت اجتماعی وارد عمل شوند.
پیشنهاد ویرایشگر نت باز 360: تحول کسب‌وکارها با OpenAI
جمع‌بندی
بررسی‌های اخیر نشان می‌دهد که تأثیر هوش مصنوعی بر بازار کار از مرحله‌ی پیش‌بینی خارج شده و اکنون به یک روند مشخص تبدیل شده است. کاهش ۱۹ درصدی آگهی‌های شغلی در حوزه‌های قابل انجام توسط هوش مصنوعی، نشانه‌ای روشن از این تحول است. در حالی که برخی مشاغل فناورانه در معرض خطر حذف قرار گرفته‌اند، مشاغل یدی و نیازمند تعامل انسانی هنوز مصون مانده‌اند. اما هیچ تضمینی وجود ندارد که این وضعیت پایدار بماند. آینده‌ی بازار کار وابسته به نحوه‌ی تطبیق انسان، شرکت‌ها و سیاست‌گذاران با این تغییر بنیادین است.
