هوش مصنوعی از تاریخچه تا مدل‌های مختلف و کاربردها

آیا احتمال دارد روزی ماشین‌ها مانند انسان‌ها فکر کنند؟ اگر 30سال قبل این سوال را از مردم می‌پرسیدند، جواب یک کلام بود؛ خیر. اما حالا این سوال علمی‌تخیلی به واقعیت تبدیل شده است و هوش مصنوعی می‌تواند مانند انسان با لهجه شمالی، جنوبی یا لری سخن بگوید یا اینکه مانند یک نوازنده حرفه‌ای، یک موزیک بی‌کلام بسازد.

Artificial Intelligence دیگر مانند یک جعبه‌سیاه مرموز نیست؛ این‌روزها AI به درون زندگی مردم رخنه کرده است و در موبایل‌ها، خودروها و سیستم‌های خانگی ردی از آن دیده می‌شود.

AIها از کجا آمده و به‌کجا می‌روند؟ در این مقاله به تاریخچه تا مدل‌های مختلف AI می‌پردازیم.

هوش مصنوعی چیست؟

هوش مصنوعی، سامانه‌ای است که می‌تواند همانند انسان بیاموزد، فکر کند و تصمیم بگیرد؛ با این تفاوت که سرعت پردازش و دقت آن بسیار فراتر از توانایی‌های انسانی است. هدف اصلی هوش مصنوعی، تبدیل کارهای پیچیده و وقت‌گیر به فرآیندهایی ساده و قابل‌اتکا برای انسان‌هاست.

هوش مصنوعی ایجاد شده است تا مانند انسان، بیاموزد، فکر کند و تصمیم بگیرد تا به یک دستیار مناسب برای بشر تبدیل شود.
سرعت پردازش و دقت این ربات‌ها نسبت به انسان‌ها بیشتر است. هدف اصلی AI، تبدیل کارهای پیچیده و وقت‌گیر به فرایندهای ساده و سریع برای انسان‌ها است.
طراحی یک تصویر 3بعدی از یک کاراکتر با موهای سفید و چشمان سبز، ساعت‌ها برای انسان زمان‌می‌برد؛ اما هوش مصنوعی در کمتر از دو دقیقه می‌تواند این کاراکتر را خلق کند.

تاریخچه هوش مصنوعی

اولین فرستنده قوی که به انسان‌ها کمک می‌کرد نامه‌ها و پیام‌ها را منتقل کند، کبوتر مکانیکی بود که دوست افلاطون در 400 قبل از میلاد آن‌را خلق کرد.

هزار سال بعد یعنی در سال 1495، لئوناردو داوینچی خودکار مکانیکی را تولید کرد. 500 سال بعد، کارل چاپک واژه ربات را در سال 1921 ابداع کرد.

اولین هوش مصنوعی ساخته شده توسط انسان در ژاپن اتفاق افتاد؛ در سال 1929 یک ربات به‌نام گاکوتنسوکو ساخته شد. 11 سال بعد، یعنی در سال 1940 میلادی، اولین کامپیوتر دیجیتالی ABC ساخته شد.

اولین باری که واژه Artificial Intelligence ابداع شد، در سال 1955 توسط جان مک‌کارتی اتفاق افتاد. سه سال بعد زبان برنامه‌نویسی LISP توسط او ساخته شد.

اولین ربات چت در سال 1966 توسط جوزف وایزنبام خلق شد. ایواخننکو که به پدر یادگیری عمیق معروف است، در سال 1968، ایده یادگیری عمیق را ابداع کرد.

حالا در این سال‌ها هوش مصنوعی تکامل یافته و رسید به مدل‌هایی چون چت جی‌پی‌تی، لئوناردو، سونو و هزاران مدل دیگر که به سوالات انسان‌ها پاسخ می‌دهند و تصویر، فیلم، صوت و موزیک خلق می‌کنند.

انواع هوش مصنوعی و دسته‌بندی‌های آن

قابلیت‌های AI به سه مدل محدود، عمومی و ابرهوش تبدیل می‌شود. ربات‌های محدود یا Narrow AI، مانند گوگل ترنسلیت، سیستم‌های توصیه‌گر و حتی Siri، تنها روی یک وظیفه خاص تمرکز دارند.

نسخه پیشرفته تر Narrow AI، هوش مصنوعی عمومی یا General AI هستند. این نسخه قادر به درک و انجام تمام کارکردهای هوشمندانه انسانی هستند. General AI فعلا در مرحله تحقیق و توسعه است.

یکی از بهترین قابلیت‌های AI، توسط ابرهوش یا Super AI انجام می‌شود. این مدل‌ها توانایی درک احساسات، قضاوت و تصمیم‌گیری مستقل دارند.

کاربردهای هوش مصنوعی در دنیای امروز

کاربردهای هوش مصنوعی، به 12 قسمت یادگیری ماشین، یادگیری عمیق، بینایی ماشین، بازاریابی خودکار، IoB برای تحلیل داده‌های رفتاری کاربران و استفاده در شخصی‌سازی تجربه کاربران، واقعیت مجازی، تولید محتوا، بهینه‌سازی سخت‌افزار، دفاع سایبری، شبکه P2P، تشخیص تصویر و تشخیص گفتار تقسیم می‌شود.

وظایف هر کدام از این بخش‌ها متفاوت است. یعنی از بخش تشخیص گفتار، برای تبدیل صدای انسان به داده قابل فهم برای کامپیوتر استفاده می‌شود. همچنین از این بخش برای ساخت دستیارهای صوتی و سیستم‌های پاسخگو استفاده می‌شود.

تاثیر هوش مصنوعی روی موتورهای جستجوگر

گوگل به‌جای استفاده از واژۀ هوش مصنوعی، از الگوریتم استفاده می‌کند. به عقیده سئوکارها، کاربرد الگوریتم‌های گوگل مشابه ربات‌های هوشمند است.

گوگل الگوریتم‌های مختلفی چون پاندا برای حذف صفحات ضعیف یا کپی، پنگوئن برای شناسایی لینک‌های اسپم، مرغ مگس‌خوار برای تمرکز بر معنای جستجوها، کبوتر برای بهینه‌سازی نتایج جستجو بر اساس موقعیت مکانی و 4 مدل مختلف دیگر برای بررسی زمان انتشار محتوا، واکنش کاربران، تحلیل رفتار کاربران و رتبه‌بندی صفحات توسعه داده است.

ساخت تصاویر با استفاده از هوش مصنوعی

هوش مصنوعی ساخت عکس در مدل‌های مختلف به‌صورت رایگان و اشتراکی چون چت جی‌پی‌تی، DALL-E3، DeepSeak، Adobe Firefly و Leonardo توسعه یافته‌اند.

یکی از محبوب‌ترین AIهای ساخت تصویر، میدجرنی است. اما این AI نسخه رایگان ندارد؛ به‌همین‌دلیل بهترین جایگزین‌های این ابزار، فایرفلای، دال-ای3، و لئوناردو هستند.

دیپ‌سیک، برای هنرمندان، طراحان و کارمندان علاقه‌مند به ساخت تصویر با AI مناسب است. جایگزین DeepSeek، ابزار Craiyon است که بدون نیاز به ثبت‌نام و کاملا رایگان می‌توانید از آن استفاده کنید.

کرایون همچنین امکان ساخت چند تصویر همزمان، بهبود پرامپت را هم فراهم کرده است. جزییات و کیفیت تصاویر Craiyon نسبت به میدجرنی پایین‌تر است. آخرین معایب کرایون، پردازش کند آن نسبت به دیگر AIها است.

دومین ابزار رایگان، Deep AI است. کیفیت تصاویر ساخته شده در نسخه رایگان این تصویرساز، محدود است و سرعت آن هم پایین‌تر است.

لئوناردو، یکی از جایگزین‌های میدجرنی است؛ اما تولید تصاویر با این ابزار در نسخه رایگان محدود است.
Imagine Art، ابزاری است که به شما کمک می‌کند در سبک‌های متنوع مانند انیمه، رئالیسم و حتی کلاسیک، عکس بسازید. در این ابزار، می‌توانید اشیاهای ناخواسته را حذف و ابعاد تصویر را بدون افت کیفیت افزایش دهید.

ساخت تصویر در نسخه رایگان Imagine Art محدودیت دارد و این ابزار نمی‌تواند جزییات پیچیده در تصاویر را به‌خوبی تولید کند.

ساخت ویدیو با هوش مصنوعی

برخی از ابزارها، عکس یا متن را به ویدیو تبدیل می‌کنند. Pika، Movie Gen محصول متا، Runway و Sora را می‌توان از شاهکارهای خلق ویدیو دانست.

در دسته دوم، Dream Machine، Kilng AI، Jimeng AI، V2A، VEO و لئوناردو قرار دارد.
ابزارهای بیشتری چون Synthesia، VEED، Lumen5 و حتی VideoPoet هم به شما کمک می‌کند تا ویدیو بسازید؛ اما محبوب‌ترین گزینه‌ها، Pika، Sora و لئوناردو هستند.

در پیکا، سه قابلیت تبدیل متن به ویدیو، تبدیل تصویر به ویدیو و تبدیل ویدیو به ویدیو وجود دارد. در این ابزار، امکان ساخت ویدیوهای 5ثانیه‌ای به‌صورت رایگان وجود دارد.

ساخت آهنگ با هوش مصنوعی

Amper Music، AIVA، Soundful ، Soundraw، Boomy، Loudly، WavTool و Suno، ابزارهای ساخت آهنگ با ده‌ها ساز در سبک‌های مختلف هستند. تدوین‌گرها در برخی از این AIها، می‌توانند موزیک بی‌کلام تولید کنند و برای ویدیو‌های یوتیوب از آن‌ها استفاده کنند.

در Soundraw، Soundful و Suno، vمی‌توانید ژانر آهنگ را انتخاب کنید. در Loudly امکان استفاده از ۱۷۰۰۰۰ حلقه صوتی تنظیم‌شده وجود دارد. WavTool ابزاری است که می‌توانید با چت کردن، موسیقی بسازید.

در برخی از ابزارها مانند Suno امکان ساخت موزیک به‌صورت رایگان به‌صورت محدود یا نامحدود وجود دارد؛ اما برای دانلود باید اشتراک ماهانه یا سالانه خریداری کنید. برای دانلود آهنگ، می‌توانید در کامپیوتر یا لپ‌تاپ به‌کمک نرم‌افزارZD Screen Recorder، ویدیو ضبط و سپس آهنگ را اجرا و در آخر ویدیو را به فایل mp3 تبدیل کنید.

جمع بندی

نسل جدید هوش مصنوعی علاوه‌بر توانایی تحلیل معادلات ریاضی، پاسخ به سوال کاربران، تولید محتوا، تولید کد به زبان‌های برنامه‌نویسی، توانایی ساخت صوت، تصویر و ویدیو دارد.

در چت جی‌پی‌تی می‌توان پیام داد و یا تصویر ساخت. ابزار لئوناردو توانایی ساخت تصویر و ویدیو دارد. علاوه‌بر ChatGPT، دیپ‌سیک بینگ و جمینای قابلیت پاسخ به سوالات کاربران را دارند.

ادوب فایرفلای، دال-ای3 و میدجرنی، توانایی ساخت تصاویر مختلف مانند انیمه، واقع‌گرایانه و حتی سه‌بعدی دارند.

در پیکا، موی جن، VEO، V2A، لومان5 و حتی Synthesia، می‌توانید ویدیو بسازید.