در اقدامی که موجی از نگرانی‌ها را در میان کاربران به‌راه انداخته، شرکت متا (مالک فیسبوک و اینستاگرام) تصمیم گرفته تا مرزهای حریم خصوصی را جابه‌جا کند. بر اساس گزارش‌ها، متا به‌دنبال دسترسی به تصاویر خصوصی ذخیره‌شده در گالری گوشی‌های کاربران است تا الگوریتم‌های هوش مصنوعی خود را با داده‌هایی شخصی‌تر و عمیق‌تر تغذیه کند.
این حرکت تازه، پس از سال‌ها استفاده از تصاویر عمومی برای آموزش هوش مصنوعی، مرز میان حریم شخصی و منافع تجاری را بیش‌ازپیش مبهم کرده است. بسیاری از کاربران حالا در برابر انتخابی حساس قرار گرفته‌اند: مشارکت در پروژه‌ای نامرئی با پیامدهای ناشناخته، یا مقاومت در برابر نفوذ بیشتر یک غول فناوری به حریم دیجیتال آن‌ها.
هدف جدید متا؛ استخراج داده از گالری شخصی
برخی کاربران اخیراً هنگام بارگذاری استوری در فیسبوک، با پیامی مواجه شده‌اند که از آن‌ها می‌خواهد اجازه دهند تصاویر گالری‌شان به‌طور منظم برای پردازش ابری آپلود شود. این اجازه به ظاهر برای ایجاد پیشنهاداتی نظیر کلاژ یا طراحی‌های مبتنی‌بر هوش مصنوعی است، اما در واقع گامی بلندتر برای تحلیل داده‌های شخصی‌تر تلقی می‌شود.
در صورت فعال‌سازی این قابلیت، متا نه‌تنها به خود تصاویر، بلکه به اطلاعاتی نظیر چهره‌ها، تاریخ عکس، مکان‌ها، اشیاء موجود و حتی روابط میان افراد در عکس‌ها دسترسی خواهد داشت.
ابهام در سیاست‌های حریم خصوصی
هرچند متا تأکید می‌کند که در حال حاضر این تصاویر برای آموزش مستقیم مدل‌های هوش مصنوعی استفاده نمی‌شوند، اما هیچ تضمین مکتوب و مشخصی برای آینده ارائه نداده است. این موضوع، نگرانی‌های زیادی درباره شفافیت و تعهد واقعی متا به حفظ داده‌های کاربران به‌وجود آورده است.
سابقه‌ی مبهم متا در مواجهه با مسائل حریم خصوصی نیز باعث شده تا کاربران کمتر به وعده‌های بدون سند این شرکت اعتماد کنند.
واکنش کاربران؛ ترس از نظارت بدون اطلاع
واکنش کاربران در شبکه‌های اجتماعی نشان می‌دهد که بسیاری احساس می‌کنند بار دیگر بدون رضایت صریح، در حال تبدیل شدن به سوخت خام الگوریتم‌ها هستند. عکس‌هایی که سال‌ها پیش گرفته شده‌اند، یا هیچ‌گاه در فضای مجازی به اشتراک گذاشته نشده‌اند، ممکن است اکنون تحت تحلیل خودکار قرار گیرند.
این مسئله نه‌تنها احساس امنیت کاربران را زیر سؤال می‌برد، بلکه نشان‌دهنده‌ی تلاش متا برای تسلط بی‌وقفه بر داده‌های خصوصی حتی در سطوح عمیق‌تر است.
گزینه غیرفعال‌سازی؛ محافظت یا توهم انتخاب؟
گرچه متا امکان غیرفعال‌سازی این ویژگی را در تنظیمات فیسبوک فراهم کرده، اما بسیاری معتقدند طراحی مبهم و پیچیده‌ی فرآیند رضایت‌گیری و اطلاع‌رسانی ناقص، نشان‌دهنده‌ی نیت واقعی این شرکت برای بهره‌برداری حداکثری از داده‌هاست.
کارشناسان می‌گویند اگرچه انتخابی وجود دارد، اما این انتخاب با ارائه‌ی اطلاعات ناکامل و در قالب گزینه‌هایی فریبنده، عملاً نوعی رضایت اجباری به‌شمار می‌رود.
یک گام دیگر در مسیر خطرناک هوش مصنوعی
این اقدام متا را می‌توان گامی دیگر در رقابت شدید میان غول‌های فناوری برای آموزش مدل‌های هوش مصنوعی قدرتمندتر دانست. هرچقدر دسترسی به داده‌های واقعی‌تر و شخصی‌تر بیشتر باشد، خروجی مدل‌ها نیز دقیق‌تر خواهد بود. اما در این میان، یک پرسش مهم مطرح است: تا کجا باید مرزهای حریم خصوصی را برای توسعه هوش مصنوعی جابه‌جا کرد؟
اگرچه متا مدعی است این داده‌ها هنوز برای آموزش مستقیم مدل‌ها به‌کار نمی‌روند، اما تجربه‌های گذشته در دنیای فناوری نشان داده‌اند که «فعلاً» می‌تواند به‌سرعت به «قطعاً» تبدیل شود. در آینده‌ای نه‌چندان دور، این تصاویر می‌توانند تبدیل به منبعی طلایی برای شناخت عمیق‌تر رفتار و سبک زندگی کاربران شوند، آن‌هم بدون اطلاع دقیق یا کنترل مؤثر آن‌ها.
جمع‌بندی
متا با تلاش برای دسترسی به تصاویر خصوصی گالری کاربران، زنگ خطر جدیدی را درباره آینده‌ی حریم خصوصی در دنیای هوش مصنوعی به‌صدا درآورده است. اگرچه این قابلیت به ظاهر داوطلبانه است و امکان غیرفعال‌سازی دارد، اما ابهامات گسترده در سیاست‌های متا و سابقه‌ی آن در مدیریت داده‌ها، نگرانی‌ها را عمیق‌تر کرده است. آیا پیشرفت هوش مصنوعی باید به قیمت ازبین‌رفتن حریم خصوصی تمام شود؟ این سؤالی است که هنوز پاسخی روشن برای آن وجود ندارد.
