هوش مصنوعی بازار لپ‌تاپ را فلج کرد؛ خطر برای بازار موبایل

بازار فناوری در هفته‌های اخیر با تنشی تازه روبه‌رو شده؛ تنشی که نه از عرضه ناکافی پردازنده‌ها ناشی می‌شود و نه از بحران تولید گجت‌های جدید، بلکه مستقیما از جایی می‌آید که موتور هوش مصنوعی جهان در آن می‌تپد. حافظه‌های RAM. شرکت‌های غول‌پیکر فعال در هوش مصنوعی از OpenAI و Anthropic گرفته تا Google و Meta، به شکل بی‌سابقه‌ای در حال بلعیدن منابع حافظه دنیا هستند؛ منابعی که تا همین چند ماه پیش سهم اصلی‌شان به دستگاه‌های مصرفی رسیده بود.

این تقاضای سنگین حالا سازندگان بزرگ حافظه، یعنی Samsung ،SK Hynix و Micron را وادار کرده تمرکز خود را از بازار مصرف‌کنندگان عادی بردارند و تولید را به سمت قراردادهای پرسودتر برای دیتاسنترهای هوش مصنوعی هدایت کنند. نتیجه این تغییر مسیر، کمبود جدی RAM در بازار عمومی و جهش قیمت در محصولاتی است که از لپ‌تاپ و رایانه شخصی گرفته تا کنسول‌های بازی و گوشی‌های هوشمند را شامل می‌شود. این بحران تازه‌وارد، حالا به تهدیدی واقعی برای بازار مصرفی تبدیل شده است.

موج جدید کمبود RAM چگونه آغاز شد و چرا این‌بار متفاوت است؟

وقتی کمپانی‌های هوش مصنوعی در سال گذشته مراکز داده خود را توسعه دادند، مشخص شد که بزرگ‌ترین گلوگاه صنعت نه پردازنده است و نه انرژی؛ بلکه ظرفیت حافظه پرسرعت. مدل‌های زبانی عظیم برای آنکه بتوانند در لحظه میلیاردها پارامتر را پردازش کنند، به حجم بسیار زیادی از RAM نیاز دارند.
حالا که مدل‌های جدید با مقیاس چندین تریلیون پارامتر در حال ساخته شدن هستند، تقاضا برای حافظه شتابی پیدا کرده که بازار مصرفی هرگز توان پاسخ‌گویی به آن را نداشته است.

تغییر استراتژیک سازندگان حافظه و تاثیر مستقیم آن بر بازار مصرف‌کننده

Samsung ،SK Hynix و Micron که بزرگ‌ترین تولیدکنندگان حافظه دنیا هستند، اکنون مسیر تازه‌ای را انتخاب کرده‌اند. به‌جای تولید انبوه RAM برای دستگاه‌های رایج، تمرکز اصلی روی تولید HBM و ماژول‌های مخصوص سرور قرار گرفته است؛ محصولاتی که هر واحدشان با حاشیه سود بسیار بالاتری به مشتریان AI فروخته می‌شود.
این تغییر جهت موجب شده تولید RAMهای کلاسیک لپ‌تاپ و دسکتاپ به شدت کاهش یابد و بازار به‌صورت ناگهانی با کمبود موجودی RAM مواجه شود.

پیامدهای مستقیم کمبود RAM بر قیمت لپ‌تاپ، گوشی و کنسول‌ها

کاهش تولید، نخستین بحران را در بازار PC ایجاد کرده و قیمت ماژول‌های DDR4 و DDR5 طی هفته‌های اخیر افزایش قابل توجهی داشته است.
اما ماجرا به کامپیوتر محدود نمی‌شود. سازندگان لپ‌تاپ‌های اقتصادی، گوشی‌های میان‌رده، تبلت‌ها و حتی کنسول‌های بازی، برای تأمین RAM با هزینه‌ای بسیار بیشتر از گذشته مواجه شده‌اند.
شرکت Raspberry Pi نیز به دلیل همین بحران، افزایش قیمت رسمی برخی مدل‌ها را اعلام کرده و سایر برندها نیز احتمالا تا اواخر سال 2025 اقدام مشابهی انجام خواهند داد.

پشت پرده درآمدهای رکوردی سامسونگ از حافظه و نقش AI در این جهش

گزارش مالی اخیر سامسونگ نشان می‌دهد که بخش حافظه این شرکت با درآمدی حدود 18.2میلیارد دلار عملکردی تقریبا 2 برابر بهتر از کل بخش TV و لوازم خانگی آن داشته است.
جالب‌تر اینکه فاصله درآمد بخش موبایل با بخش حافظه بسیار کم شده؛ فروش 22.8میلیارد دلار واحد موبایل نشان می‌دهد حافظه اکنون در حال تبدیل شدن به دومین ستون درآمدی سامسونگ است.
این جهش مستقیم به رشد انفجاری بازار هوش مصنوعی وابسته است، بازاری که هر گیگابایت حافظه برای آن طلای خالص محسوب می‌شود.

تاثیر بحران RAM بر چرخه تولید دستگاه‌های الکترونیکی و تأخیر در عرضه محصولات

با محدود شدن سهم RAM برای بازار عمومی، بسیاری از تولیدکنندگان دستگاه‌های دیجیتال مجبور شده‌اند برنامه عرضه محصولات جدید خود را بازنگری کنند.
در برخی خطوط تولید لپ‌تاپ، سفارش‌ها در اولویت شرکت‌هایی قرار گرفته که حاضرند هزینه بیشتری برای دریافت RAM بپردازند؛ ماجرایی که رقابت میان تولیدکنندگان را سخت‌تر کرده و احتمال تأخیر در عرضه نسل بعدی دستگاه‌ها را بالا برده است.

چرا کمبود RAM می‌تواند تا پایان سال 2026 ادامه پیدا کند؟

کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که حداقل 6 ماه زمان نیاز است تا کارخانه‌های جدید تولید حافظه وارد فاز عملیاتی شوند. از طرف دیگر، تقاضای بی‌سابقه شرکت‌های AI نه‌تنها کاهش نیافته بلکه هر ماه بیشتر می‌شود و مدل‌های جدید نیاز رم‌های حجیم‌تر و سریع‌تر دارند.
این یعنی حتی با افزایش ظرفیت تولید، ممکن است بخش بزرگی از RAM تولید‌شده همچنان به جای مصرف‌کنندگان به سمت دیتاسنترها سرازیر شود.

جدول زیر مهم‌ترین داده‌های اشاره‌شده در متن را به‌صورت خلاصه نمایش می‌دهد:

اگر روند فعلی ادامه پیدا کند، بازار مصرف‌کنندگان در همان نیمه اول 2026 با افزایش قیمت بیشتر و کمبود گسترده‌تر روبه‌رو می‌شود.

مدل‌های هوش مصنوعی روزبه‌روز بزرگ‌تر می‌شوند و دیتاسنترهای جهانی برای باقی ماندن در رقابت مجبورند ظرفیت حافظه خود را چند برابر کنند.

در چنین وضعیتی، AI عملا یک خلأ ساختاری در بازار ایجاد کرده که پر کردن آن به زمان، سرمایه‌گذاری جدید و ایجاد خطوط تولید پیشرفته نیاز دارد.

انتظار نمی‌رود قیمت RAM به‌سرعت به سطوح قبلی بازگردد؛ در واقع اگر تقاضای AI سریع‌تر از عرضه رشد کند، حتی امکان وقوع یک موج افزایش قیمت دیگر نیز وجود دارد.

اما در بلندمدت، ورود کارخانه‌های جدید و توسعه فناوری‌های حافظه با چگالی بالاتر می‌تواند فشار بازار را تخفیف دهد و شاید در نیمه دوم سال 2026 مسیر بازگشت به قیمت‌های منطقی فراهم شود.

جمع‌بندی

کمبود جهانی RAM نتیجه مستقیم هجوم صنعت هوش مصنوعی به بازار حافظه است؛ جایی که سامسونگ، SK Hynix و Micron اکنون بیش از هر زمان دیگری انرژی خود را صرف تولید حافظه‌های مخصوص سرور می‌کنند. این تغییر جهت موجب افزایش قیمت ماژول‌های RAM، کاهش موجودی دستگاه‌های مصرفی و حتی تأخیر در عرضه محصولات جدید شده است. با توجه به رشد انفجاری مدل‌های AI و محدودیت ظرفیت تولید، این بحران دست‌کم چند ماه ادامه خواهد داشت و بازار فناوری را در سراسر جهان تحت تأثیر قرار می‌دهد.

FAQ

آیا بحران کمبود RAM می‌تواند قیمت گوشی‌های میان‌رده را نیز بالا ببرد؟

بله، چون بخش زیادی از هزینه تولید گوشی به حافظه وابسته است و گرانی RAM مستقیما قیمت نهایی گوشی‌های میان‌رده را افزایش می‌دهد.

آیا تولیدکنندگان PC در کوتاه‌مدت راه‌حل جایگزینی دارند؟

خیر، چون RAM قابل جایگزینی با فناوری دیگری نیست و کمبود آن مستقیما روی موجودی بازار تأثیر می‌گذارد.

آیا ممکن است تولیدکنندگان RAM قیمت‌ها را عمدا افزایش داده باشند؟

نه؛ بیشتر افزایش قیمت ناشی از تقاضای شدید صنعت AI و تغییر خطوط تولید به سمت HBM است.

چه زمانی بازار RAM به وضعیت پایدار نزدیک می‌شود؟

با راه‌اندازی خطوط تولید جدید، احتمالا از نیمه دوم 2026 شرایط بهتر خواهد شد، اما پیش‌بینی دقیق هنوز دشوار است.