OpenAI با عرضهٔ GPT-5 وعده داد که پیچیدگی انتخاب مدل در ChatGPT را حذف کند و به‌جای آن روتر هوشمندی قرار دهد که به‌طور خودکار بهترین مدل را انتخاب کند. اما تنها چند روز پس از عرضه، شرکت به‌اجبار حالت‌های «Auto»، «Fast» و «Thinking» را معرفی کرد نشانه‌ای از شکست نسبی ایدهٔ «یک‌سایز برای همه».
بازگشت دسترسی به مدل‌های قدیمی مانند GPT-4o و GPT-4.1 و همچنین نرخ پیام‌دهی مقررشده برای حالت «Thinking»، نشان می‌دهد که کاربران با ترجیحات شخصی قوی نسبت به «شخصیت» مدل‌ها واکنش نشان داده‌اند. این تحولات هم عملکرد فنی (روتر) و هم بعد انسانی-عاطفی تعامل با چت‌بات‌ها را در مرکز بحث قرار می‌دهد.
پرتگاه انتظار: وعدهٔ «یک مدل همه‌کاره»
انتظارها برای GPT-5 بالا بود؛ بسیاری امیدوار بودند OpenAI مثل گذشته مرزهای عملکرد را جابه‌جا کند. ایدهٔ اصلی، ساده‌سازی تجربهٔ کاربر با یک روتر بود تا دیگر نیازی به منوهای پیچیده و انتخاب دستی مدل‌ها نباشد.
حالت‌های جدید: Auto، Fast و Thinking
به‌جای حذف کامل «انتخاب»، OpenAI سه حالت معرفی کرد که کاربران می‌توانند از مدل‌پیکر انتخاب کنند. حالت «Auto» همان روتر اعلام‌شده است؛ اما «Fast» و «Thinking» به کاربران اجازه می‌دهد مستقیماً سرعت یا عمق پردازش موردنظر خود را انتخاب کنند. این تغییر نشان می‌دهد شرکت تصمیم گرفته بین اتوماتیک‌سازی و حفظ کنترل کاربر مصالحه کند.
بازگشت مدل‌های قدیمی و واکنش کاربران
OpenAI مدل‌های قدیمی مانند GPT-4o را دوباره در دسترس قرار داد و وعده داد در آینده اگر مدلی را بازنشسته کند، اطلاع‌رسانی قبلی خواهد داد. این واکنش به فشار کاربران است؛ کسانی که با «شخصیت» یا نحوهٔ پاسخ‌دهی یک مدل پیوند عاطفی برقرار کرده‌اند و از حذف ناگهانی ناراضی شدند.
روتر؛ مشکل فنی یا طراحی‌محور؟
روتر GPT-5 در روزهای ابتدایی عملکرد نامطلوبی داشت و برخی کاربران آن را «شکست» توصیف کردند. مشکل تنها فنی نبود؛ تصمیم‌گیری خودکار دربارهٔ اینکه چه مدلی برای چه پرسشی مناسب است، مسئله‌ای پیچیده است که نیاز به هم‌ترازسازی با ترجیحات فردی کاربران دارد. واکنش تیم OpenAI نشان می‌دهد فرآیند تکرار سریع (iteration) فعال است، اما راه‌حل نهایی هنوز دور به نظر می‌رسد.
پیوند عاطفی کاربران با مدل‌ها
کاربران فراتر از سرعت یا دقت، به «صدا» و «شخصیت» یک مدل وابسته‌اند پدیده‌ای جدید و کمتر درک‌شده در حوزهٔ هوش مصنوعی. مراسم نمادینی مانند «تشییع» برخی مدل‌ها نشان‌دهندهٔ عمق این وابستگی است و ریسک‌های اجتماعی-روانی را نیز گوشزد می‌کند.
جدول ویژگی‌ها (ویژگی‌های برجستهٔ گزارش)
| ویژگی | شرح کوتاه | دسترسی/تنظیمات |
|---|---|---|
| حالت‌های GPT-5 | Auto (روتر)، Fast (پاسخ سریع)، Thinking (پاسخ عمیق) | انتخاب از مدل‌پیکر |
| نرخ پیام‌ها | محدودیت ۳۰۰۰ پیام/هفته برای GPT-5 Thinking | قابل اعمال بر کاربران |
| بازگردانی مدل‌های قدیمی | GPT-4o به‌صورت پیش‌فرض؛ GPT-4.1 و o3 از تنظیمات قابل اضافه‌اند | برای کاربران پولی در دسترس |
| به‌روزرسانی شخصیت | وعدهٔ گرم‌تر کردن شخصیت GPT-5 در آپدیت‌های بعدی | در حال توسعه |
| مشکل روتر در لانچ | عملکرد ناقص و شکایات کاربران از کیفیت پاسخ‌ها | تیم در حال رفع و تکرار سریع است |
پیچیدگیِ هم‌زمان فنی و رفتاری در این ماجرا برجسته است: از یک سو، تصمیم‌گیری خودکار (روتر) نیاز به تراز دقیق بین معیارهای عملکردی (سرعت، دقت، هزینهٔ محاسباتی) و معیارهای انسانی (سبک نوشتار، لحن، طول پاسخ) دارد. این کار نیازمند جمع‌آوری سیگنال‌های ترجیحی هر کاربر و طراحی مکانیزم‌هایی برای حفظ حریم خصوصی و جلوگیری از سوگیری است.
پیش‌بینی منطقی این است که OpenAI مسیر چندگانه‌ای را دنبال خواهد کرد: بهبود الگوریتم روتر با داده‌های بیشتر و بازخورد کاربران، توسعهٔ تنظیمات شخصی‌سازی بیشتر برای «شخصیت» مدل‌ها (تا کاربران بتوانند سبک، طول و تُن پاسخ را تنظیم کنند)، و نگهداری یک مجموعهٔ مدل در دسترس که ترکیبی از مدل‌های سریع، مولد و «شخصیتی» را ارائه دهند.
علاوه بر این، فشار اجتماعی و عاطفی کاربران احتمالاً شرکت‌ها را وادار می‌کند استانداردهای جدیدی برای بازنشستگی مدل‌ها و اطلاع‌رسانی پیش از حذف ایجاد کنند. اگر OpenAI نتواند تعادل بین اتوماسیون و کنترل کاربر را بیابد، رقبا می‌توانند با ارائهٔ تجربهٔ شخصی‌سازی‌شده‌تر سهم بازار جذب کنند.
جمع‌بندی
GPT-5 وعدهٔ ساده‌سازی را داده بود اما در عمل نشان داد که حذف انتخاب‌های کاربر آسان نیست؛ معرفی حالت‌های «Auto»، «Fast» و «Thinking» و بازگردانی مدل‌های قدیمی نشان‌دهندهٔ یک ترمیم موقت و نیاز به شخصی‌سازی عمیق‌تر است. OpenAI باید هم‌زمان روی بهبود فنی روتر و ارائهٔ ابزارهای شخصی‌سازی موردپسند کاربران کار کند تا هم کیفیت پاسخ‌ها حفظ شود و هم احساس مالکیت و پیوند کاربران با «شخصیت» مدل‌ها مورد احترام قرار گیرد.
