چرا وقتی سرما می خوریم سرفه می کنیم؟ وقتی سرما می‌خوریم، ویروس‌ها به مجاری تنفسی حمله می‌کنند و باعث التهاب و تحریک بافت‌ها میشوند. این التهاب باعث تولید مخاط اضافی و تحریک گیرنده‌های عصبی در گلو و راه‌های هوایی می‌شود. سرفه در واقع واکنش دفاعی بدن است تا این مخاط، ویروس‌ها یا مواد تحریک‌کننده از راه‌های تنفسی بیرون رانده شوند و مجاری تنفسی پاک بمانند. بنابراین سرفه نشانه‌ای از تلاش بدن برای پاک‌سازی ریه‌ها و گلوست، نه خود بیماری.
درواقع، سرفه همان‌قدر که آزاردهنده است، به همان اندازه هم ضروری است. این نشانه به ما یادآوری می‌کند که بدن درحال مقابله با عامل بیماری‌زا است و سیستم دفاعی فعالانه کار می‌کند.
التهاب و ویروس‌ها؛ پشت‌صحنه شکل‌گیری سرفه
وقتی ویروس‌های سرماخوردگی وارد بدن میشوند، اولین مقصد آن‌ها سلول‌های ظریف مجاری تنفسی است. این ویروس‌ها با نفوذ به سلول‌ها و تکثیر در آن‌ها، نظم طبیعی بدن را برهم می‌زنند. پاسخ بدن به این تهاجم، ایجاد التهاب است؛ فرآیندی که در آن رگ‌های خونی گشاد میشوند، گلبول‌های سفید به محل هجوم می‌آیند و بافت‌های اطراف متورم و حساس میشوند.
این التهاب مثل یک زنگ هشدار عمل می‌کند؛ گیرنده‌های عصبی موجود در دیواره گلو و برونش‌ها تحریک‌پذیرتر میشوند و کوچک‌ترین عامل، حتی نفس کشیدن عمیق یا کمی گرد و غبار می‌تواند باعث بروز سرفه شود. به بیان دیگر، سرفه تنها یک واکنش سطحی نیست؛ بلکه نشانه‌ای است از اینکه بدن در خط مقدم مبارزه با ویروس قرار دارد و سیستم ایمنی درحال کار شبانه‌روزی برای دفاع از ماست.
نقش مخاط در فرآیند دفاعی بدن
با آغاز التهاب ناشی از سرماخوردگی، بدن وارد وضعیت هشدار می‌شود. یکی از نخستین واکنش‌ها، تولید بیشتر مخاط است؛ ماده‌ای چسبناک و شفاف که شاید در نگاه اول صرفا مزاحم به‌نظر برسد، اما در واقع نقشی حیاتی در دفاع ایفا می‌کند. مخاط مانند یک دیوار زنده عمل می‌کند که سطح راه‌های هوایی را می‌پوشاند و هر عامل بیگانه‌ای، از ویروس و باکتری گرفته تا گردوغبار و آلاینده‌های محیطی را به دام می‌اندازد.
این سد طبیعی، اجازه نمی‌دهد ذرات مزاحم به عمق ریه برسند و عملکرد حیاتی آن‌ها را مختل کنند. اما زمانی که التهاب ادامه پیدا می‌کند، حجم مخاط افزایش می‌یابد و به‌مرور، عبور هوا را دشوار می‌سازد. در اینجاست که سرفه وارد عمل می‌شود؛ حرکتی ناگهانی و پرقدرت که مخاط اضافی را همراه با عوامل بیماری‌زا بیرون می‌راند و به بدن کمک می‌کند دوباره جریان هوا در ریه‌ها آزاد شود.
به همین دلیل، هر بار که سرفه می‌کنیم، در واقع شاهد تلاش بدن برای بازگرداندن تعادل هستیم. صدای سرفه چیزی فراتر از یک نشانه آزاردهنده است؛ این صدا پیام واضح بدن به ماست که هنوز درحال جنگیدن و مراقبت از خود است.
سرفه نشانه بیماری است یا مبارزه؟
بسیاری از ما وقتی سرفه می‌کنیم، ناخودآگاه تصور می‌کنیم که این صدا خود بیماری است؛ چیزی که باید هرچه زودتر خاموش و متوقف شود. اما حقیقت کمی متفاوت است. سرفه در اصل دشمن ما نیست، بلکه یکی از ابزارهای وفادار بدن برای بقاست. این حرکت انفجاری و کنترل‌شده در چند صدم ثانیه، حجم زیادی از هوا را با فشار از شش‌ها بیرون می‌فرستد و همراه با آن، مخاط، ذرات گردوغبار یا ویروس‌هایی را که در مجاری تنفسی پنهان شده‌اند نیز خارج می‌کند.
چرا وقتی سرما می خوریم سرفه می کنیم؟ اگر سرفه وجود نداشت، هربار که دچار سرماخوردگی یا آلرژی می‌شدیم، مجاری هوایی‌مان به‌سرعت پر از ترشحات می‌شد و ریه‌ها توان کافی برای تبادل هوا را از دست می‌دادند. در واقع، نفس کشیدن ساده هم می‌توانست به چالشی جدی تبدیل شود. پس سرفه نه یک مزاحم، بلکه سپری است که بدن با آن مسیر تنفس را باز نگه می‌دارد.
بااین‌حال، باید دقت داشت که سرفه هم مانند هر واکنش دفاعی دیگری می‌تواند آزاردهنده شود. سرفه‌های خشک و مداوم، یا سرفه‌هایی که بیش از چند هفته ادامه پیدا می‌کنند، نشانه‌ای هستند که بدن به کمک بیشتری نیاز دارد. در چنین شرایطی مراجعه به پزشک ضروری است تا علت اصلی مشخص و درمان مناسب آغاز شود.
پیشنهاد ویرایشگر نت باز 360: چرا خواب عمیق کلید موفقیت کاری است و چگونه آن را به دست آوریم؟
جمع‌بندی
چرا وقتی سرما می خوریم سرفه می کنیم؟ ویروس‌ها با ایجاد التهاب و افزایش مخاط در مجاری تنفسی، بدن را وادار می‌کنند تا واکنشی دفاعی نشان دهد. سرفه، خلاف تصور بسیاری، بیماری نیست بلکه مکانیزمی هوشمندانه برای پاک‌سازی راه‌های هوایی از ویروس‌ها، ترشحات و محرک‌هاست. به بیان دیگر، این واکنش نشان می‌دهد که بدن درحال مبارزه و مراقبت از ماست. بااین‌حال، اگر سرفه طولانی‌مدت یا شدید باشد، مراجعه به پزشک اهمیت دارد.
