استارتاپ Fable که خود را «Netflix of AI» معرفی می‌کند، برنامه‌ای جنجالی را اعلام کرد. بازسازی 43 دقیقه از گمشده از فیلم کلاسیک Orson Welles، The Magnificent Ambersons. این پروژه که قرار است با یک مدل جدید روایت‌ساز مبتنی بر هوش مصنوعی و همکاری فیلم‌ساز Brian Rose طی 2 سال انجام شود، پرسش‌های حقوقی، اخلاقی و فنی بزرگی ایجاد کرده است.
علت انتخاب این فیلم نه فقط شهرت تاریخی آن، بلکه حس فقدانِ هنری است که از نسخه‌ی بریده‌شده باقی مانده؛ اما Fable بدون گرفتن حقوق یا اطلاع‌رسانی به وارثان و با استفاده از روش‌های ترکیبی «AI + بازیگر مدرن» این کار را پیش می‌برد حرکتی که هم واکنش‌های تند و هم کنجکاوی رسانه‌ای را برانگیخته است.
Fable چیست و چه برنامه‌ای دارد؟
Fable یک پلتفرم تولید محتوای کارتونی با ارایه‌ی ابزارهای مبتنی بر هوش مصنوعی است که اخیرا سرمایه‌ای از Amazon’s Alexa Fund جذب کرده است. شرکت اعلام کرده می‌خواهد از مدل جدید خود برای تولید روایت‌های طولانی و پیچیده استفاده کند و نمونه‌هایی از آثار غیرمجاز مانند نسخه‌های تقلیدی از “South Park” نیز گزارش شده است.
هدف عمومی Fable تبدیل شدن به پلتفرمی است که کاربران می‌توانند با prompts، کاراکترها و اپیزودهای جدید بسازند؛ اما پروژه Ambersons یک تلاش خاص و بلندپروازانه است که از منظر حقوقی و هنری چالش‌برانگیز است.
چگونه می‌خواهند 43 دقیقه از گمشده را بازسازی کنند؟
بر اساس بیانیه‌ها، ترکیبی از تکنیک‌های زیر استفاده خواهد شد:
- تولید سناریو و دیالوگ توسط مدل AI جدید.
- بازنویسی و بازسازی صحنه‌ها با بازیگران معاصر.
- جایگزینی چهره با نسخه‌های دیجیتال از بازیگران اصلی (face-swap) و تلفیق با CGI.
Brian Rose که 5 سال روی بازسازی دیجیتال نسخه‌ی Welles کار کرده، هدایت نقشه‌راه هنری این پروژه را برعهده دارد.
مسائل حقوقی: آیا حق قانونی وجود دارد؟
Fable تا امروز حقوق رسمی اثر را نگرفته است و این بزرگ‌ترین نقطه‌ضعف پروژه است. نبود تعامل رسمی با وارثان Welles (Beatrice Welles) و نمایندگان او باعث انتقاد رسانه‌ای و حقوقی شده است. حتی اگر قانون کپی‌رایت اجازه استفاده‌ای محدود بدهد، تولید یک نسخه تجاری که از چهره و صدای بازیگران اصلی تقلید می‌کند، در حوزه‌های متعدد حقوقی و اخلاقی مشکل‌ساز خواهد بود.
واکنش وارثان و منتقدان
نماینده وارثان پروژه را «تبلیغاتی روی پشت شاهکار Welles» توصیف کرده و گفته است کار به چیزی بیش از یک «تمرین مکانیکی» نمی‌انجامد. در مقابل، برخی فعالان تکنولوژی و بخشی از جامعهٔ خلاق به توانایی‌های فنی و احتمال حفظ یا بازخوانی تاریخ سینما با ابزارهای نوین اشاره کرده‌اند اما اکثرا با احتیاط و تردید.
چالش‌های فنی و هنری پروژه
حتی اگر مدل AI قادر به تولید روایت بلند باشد، بازسازی احساس خلاقانه Welles فراتر از بازتولید نماها و دیالوگ است. مسائل کلیدی عبارت‌اند از:
- فاصله میان تقلید تکنیکی و بازآفرینی هنری.
- خطر تولید نسخه‌های «Frankenstein» از بازیگران کلاسیک.
- دشواری حفظ یکپارچگی بصری و مضمونی که Welles به اثر می‌بخشید.
پیامدهای فرهنگی و صنعتی
این پروژه معضلاتی را در زمینه مالکیت معنوی، شبیه‌سازی هنری و مرزهای اخلاقی AI برجسته می‌کند. اگر Fable بدون مجوز دست به انتشار بزند، احتمالا با شکایات حقوقی، تحریم‌های پلتفرمی و واکنش منفی منتقدان روبه‌رو خواهد شد. در عین حال، خود اعلان پروژه می‌تواند به عنوان یک tech demo برای جذب سرمایه و توجه رسانه‌ای عمل کند.
منطق پشت حرکت Fable را می‌توان در سه سطح تحلیل کرد: تکنولوژیک، تجاری و فرهنگی.
از منظر تکنولوژیک، پیشرفت‌های اخیر در تولید متن و تصویر مبتنی بر AI امکان ساخت روایت‌های طولانی و صحنه‌پردازی پیچیده را افزایش داده است. با این حال، تولید یک tracking shot پنج‌دقیقه‌ای با حس زمان‌بندی و ریتمی که Welles می‌ساخت، نیازمند بیش از الگوریتم است به انسانی با وجدان هنری و تصمیم‌گیری لحظه‌ای نیاز دارد.
از منظر تجاری، اعلام چنین پروژه‌ای بدون حقوق می‌تواند یک تاکتیک جذب توجه باشد: رسانه‌ها و سرمایه‌گذاران درباره توانایی‌های فنی Fable صحبت خواهند کرد، حتی اگر محصول نهایی هرگز تجاری نشود. این یعنی بازگشت توجه و احتمال جذب بودجه بیشتر، اما در برابر ریسک دعوی حقوقی و تخریب اعتبار بلندمدت.
از منظر فرهنگی و اخلاقی، خطر تبدیل آثار تاریخی به «شبیه‌سازی‌های دیجیتال» وجود دارد که به تدریج حساسیت به اصالت هنری را کاهش می‌دهد. اگر بازار بپذیرد که بازسازی‌های AIمحور جایگزینِ آثار اصلی شوند، معیارهای ارزش‌گذاری هنر تغییر خواهد کرد و این تغییر ممکن است به زیان میراث هنری تمام شود.
جمع‌بندی
Fable با وعده بازسازی 43 دقیقه از گمشده The Magnificent Ambersons یک نقطه تقاطع بین نوآوری فنی و چالش‌های حقوقی-اخلاقی را نمایان کرده است. از یک سو توانمندی‌های تازه AI در روایت‌پردازی و تصویرسازی، و از سوی دیگر نبود حقوق رسمی و مخالفت وارثان که احتمالا پروژه را به یک نمایش فنی محدود خواهد کرد؛ در نهایت بازسازی اصالت هنری Welles چیزی نیست که صرفا با الگوریتم قابل بازگردانی باشد.
