چرا قیمت دلار گران می شود؟ قیمت دلار وقتی بالا می‌رود که تقاضا برای آن بیشتر از عرضه‌اش باشد. این اتفاق معمولا به دلایلی مثل تورم بالا، کاهش ارزش پول ملی، کمبود درآمد ارزی کشور (مثلا از صادرات نفت یا کالا)، تحریم‌ها یا مشکلات در انتقال ارز و همچنین انتظارات روانی مردم و بازار رخ می‌دهد.
وقتی افراد و شرکت‌ها تصور کنند ارزش پول ملی کمتر خواهد شد یا دلار کمیاب می‌شود، برای خرید بیشتر دلار هجوم می‌آورند و همین باعث افزایش قیمت آن می‌شود. به‌طور ساده، ترکیبی از عوامل اقتصادی، سیاسی و روانی است که باعث گرانی دلار می‌شود.
عوامل اقتصادی موثر بر گرانی دلار
چرا قیمت دلار گران می شود؟ این پرسشی است که هرکسی در روزهای نوسان بازار ارز از خود می‌پرسد. یکی از مهم‌ترین دلایل این اتفاق، می‌تواند بازتابی واقعی از شرایط اقتصادی کشور باشد. در ادامه، مهم‌ترین دلایل اقتصادی افزایش قیمت دلار را بررسی می‌کنیم.
- کمبود درآمد ارزی و صادرات: وقتی کشوری مانند ایران درآمد کافی از صادرات نفت یا کالاهای دیگر ندارد، عرضه دلار در بازار کاهش پیدا می‌کند. وقتی درآمدهای ارزی کم باشد، دلار کمیاب می‌شود و همین کمیابی باعث می‌شود قیمت آن بالا برود. هرچقدر صادرات کمتر و وابستگی به درآمدهای خارجی بیشتر باشد، فشار بر بازار ارز و افزایش قیمت دلار شدیدتر خواهد بود.
- تورم و کاهش ارزش پول ملی: تورم یعنی افزایش عمومی قیمت‌ها و کاهش قدرت خرید پول ملی. وقتی تورم بالا باشد، مردم به دلار به چشم یک سرمایه امن نگاه می‌کنند و برای محافظت از ارزش پول‌شان شروع به خرید دلار می‌کنند. همین افزایش تقاضا به‌خودی‌خود باعث بالارفتن قیمت دلار می‌شود. همچنین افزایش نقدینگی در کشور می‌تواند ارزش ریال را کاهش دهد و دلار را گران‌تر کند
- مشکلات نظام بانکی و زنجیره تأمین ارز: برای خرید و فروش دلار، مردم و شرکت‌ها نیاز به دسترسی به سیستم بانکی و شبکه انتقال ارز دارند. وقتی مشکلات بانکی، محدودیت‌های نقل‌وانتقال پول یا کندی در روندهای اداری وجود داشته باشد، دلار به‌سختی به دست افراد می‌رسد. این کمبود در بازار، حتی اگر موقت باشد، باعث افزایش قیمت دلار می‌شود.
پیشنهاد ویرایشگر نت باز 360: هزینه دریافت گواهینامه رانندگی در 1404؛ همه جزئیات
تاثیر عوامل سیاسی و تحریم‌ها بر گرانی دلار
تحریم‌ها و مسائل سیاسی نقش بزرگی در بالارفتن نرخ دلار دارند و به ما کمک می‌کنند پاسخ این سوال که چرا قیمت دلار گران می شود؟ را بهتر بفهمیم. وقتی تحریم‌ها دسترسی کشور به منابع ارزی و بازارهای جهانی را محدود می‌کنند، عرضه دلار کم می‌شود و قیمتش بالا می‌رود.
در کنار آن، بعضی سیاست‌های کوتاه‌مدت دولت، مثل تخصیص دلار 4200 تومانی، گاهی نتیجه عکس می‌دهند و باعث می‌شوند افراد و شرکت‌ها برای سودآوری یا حفظ سرمایه‌شان بیشتر به بازار هجوم بیاورند. دلار 4200 تومانی سیاستی بود که دولت ایران در سال 1397 اجرا کرد. هدفش این بود که قیمت کالاهای اساسی، مثل غذا و دارو، در بازار بالا نرود و مردم فشار زیادی را حس نکنند. در عمل، دولت ارز را با نرخ ثابت 4200 تومان به واردکننده‌ها می‌داد تا کالاها را وارد کنند.
اما مشکل این بود که این سیاست به جای اینکه به مردم کمک کند، بیشتر به نفع کسانی شد که دسترسی مستقیم به دلار دولتی داشتند. بعضی واردکننده‌ها دلار ارزان گرفتند ولی کالای‌شان را به قیمت بالاتر در بازار آزاد فروختند یا ارز را برای سرمایه‌گذاری‌های دیگر خرج کردند.
تصمیم‌های ناگهانی و شرایط سیاسی ناپایدار هم باعث می‌شوند مردم حس کنند ممکن است دلار کمیاب شود و این خود تقاضا را بیشتر می‌کند. به همین دلیل، ترکیبی از تحریم‌ها، سیاست‌های اقتصادی و انتظارات مردم است که باعث می‌شود دلار گران شود. حالا که دریافتیم چرا قیمت دلار گران می شود؟ بهتر است به تاثیرات عوامل روانی و رفتار بازار نیز توجه ویژه کنیم.
تاثیر عوامل روانی و رفتار بازار در گرانی دلار
عوامل رفتاری نقش مهمی در بالارفتن قیمت دلار دارند. وقتی مردم و فعالان اقتصادی تصور کنند ارزش پول ملی کاهش پیدا می‌کند یا دلار کمیاب می‌شود، به‌صورت ناخودآگاه یا آگاهانه به دنبال خرید بیشتر دلار می‌روند. به این ترتیب تقاضای دلار افزایش پیدا می‌کند و قیمت آن بالا می‌رود؛ دقیقاً همان چیزی که وقتی می‌پرسیم چرا قیمت دلار گران می شود؟ می‌بینیم.
رفتار سفته‌بازانه و سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت نیز فشار بر بازار ارز را بیشتر می‌کند، چون افراد و شرکت‌ها تلاش می‌کنند با خرید و فروش سریع دلار از نوسانات سود ببرند. این رفتارها، هم باعث رشد قیمت دلار می‌شود، و هم بر زندگی مردم و سایر بازارها مثل کالاها، خدمات و سهام نیز تأثیر می‌گذارد و قدرت خرید مردم را کاهش می‌دهد.
پیشنهاد ویرایشگر نت باز 360: افزایش 4.4 درصدی هزینه آزمون آیلتس مهر 1404 | آخرین نرخ ثبت‌نام
جمع‌بندی
چرا قیمت دلار گران می شود؟ پاسخ این سوال را می‌توان در ترکیبی از عوامل اقتصادی، سیاسی و رفتاری جست‌وجو کرد. کاهش ارزش پول ملی، تورم بالا، کمبود درآمدهای ارزی، تحریم‌ها و مشکلات انتقال ارز، همراه با انتظارات منفی مردم و رفتارهای سفته‌بازانه، همه دست به دست هم می‌دهند تا تقاضا برای دلار بیشتر از عرضه شود و قیمت آن افزایش پیدا کند.
